Czy muzyka może wspierać leczenie hospitalizowanych wcześniaków?

Narodziny dziecka to zawsze początek nowego życia – czasem jednak ten start bywa wyjątkowo trudny. Neonatologia i holistyczne metody wsparcia, takie jak muzykoterapia, pokazują, że nauka i empatia mogą iść ze sobą w parze.

Czym zajmuje się neonatologia?

Neonatologia to dziedzina medycyny, która zajmuje się najbardziej kruchymi i bezbronnymi pacjentami – noworodkami. Sama nazwa pochodzi od dwóch łacińskich słów: neonatus – nowo narodzony oraz logos – nauka. Choć dziś trudno sobie wyobrazić oddział szpitala bez neonatologa, warto pamiętać, że to stosunkowo młoda specjalizacja. Rozwija się intensywnie dopiero od drugiej połowy XX wieku, a jej początki sięgają lat 60.

Głównym zadaniem neonatologii jest diagnozowanie i leczenie problemów zdrowotnych noworodków – przede wszystkim wcześniaków, u których różnego rodzaju zaburzenia i komplikacje występują częściej niż u dzieci urodzonych o czasie. Neonatolodzy zajmują się nie tylko ratowaniem życia, ale również profilaktyką i edukacją rodziców: w zakresie żywienia, suplementacji witaminowej, pielęgnacji czy budowania więzi emocjonalnej z dzieckiem.

Zadania rozwojowe noworodka

Okres noworodkowy trwa zaledwie cztery tygodnie, ale to czas ogromnych zmian. Maluch rozpoczyna funkcjonowanie poza organizmem matki i musi przystosować się do nowych warunków. Oznacza to konieczność nauczenia się:

• samodzielnego oddychania,

• pobierania i trawienia pokarmu,

• regulacji temperatury ciała,

• reagowania na bodźce zewnętrzne.

Jeśli rozwój dziecka w okresie prenatalnym jest prawidłowy to proces adaptacji do nowych warunków przebiega bez problemów. Czasem jednak pojawiają się trudności związane z urazami okołoporodowymi, wadami wrodzonymi, chorobami matki czy infekcjami, co prowadzi do problemów zdrowotnych i rozwojowych dziecka. Spośród wszystkich noworodków największą trudność w przystosowaniu się do nowych warunków życia prezentują wcześniaki.

WCZEŚNIAK – mała istota, duże potrzeby

Ponad 20% noworodków rodzi się przedwcześnie lub z niską masą urodzeniową. Wcześniak to dziecko, które przyszło na świat przed 37. tygodniem ciąży i waży mniej niż 2500 g. Jego organy wewnętrzne i układ nerwowy nie są jeszcze gotowe do samodzielnego funkcjonowania. W efekcie wcześniaki mają problemy z oddychaniem, pobieraniem pokarmu czy utrzymaniem ciepła. Dodatkowo są narażone na silny lęk oraz stres związany z przedwczesnym odłączeniem od matki. Potrzebują czasu i dodatkowego wsparcia - specjalistycznej opieki z wykorzystaniem inkubatorów, respiratorów czy sond.

Im większy stopień niedojrzałości, tym trudniejsza adaptacja do życia poza łonem matki i tym większe ryzyko zaburzeń rozwojowych – od problemów z koncentracją, przez opóźnienia mowy, aż po trudności emocjonalne i poznawcze. Kluczowe jest więc jak najwcześniejsze wprowadzenie działań terapeutycznych, które mogą zapobiec poważnym konsekwencjom w późniejszym życiu.

Rodzice wcześniaka – emocje na granicy wytrzymałości

Narodziny wcześniaka to dla rodziców ogromny wstrząs emocjonalny. Przedwczesny poród często oznacza nagłe rozdzielenie matki i dziecka, a sytuacja ta bywa klasyfikowana jako ciężki stan obciążenia psychicznego (traumatyczne przeżycie/uraz psychiczny).

Rodzice – szczególnie matki – nierzadko obwiniają się za przedwczesny poród. Towarzyszy im lęk, smutek i poczucie bezsilności. Dodatkowym obciążeniem jest widok własnego dziecka podłączonego do wielu aparatów podtrzymujących życie. Większość rodziców opisuje ten czas jako doświadczenie osamotnienia, bezradności, niepewności i izolacji.

Muzyka w służbie medycyny

Czy muzyka może wspierać leczenie wcześniaków? Odpowiedź brzmi: tak!

W ostatnich latach coraz większą rolę w opiece neonatologicznej odgrywa muzykoterapia. Jej siłą jest interdyscyplinarność – czerpie zarówno z medycyny, jak i psychologii rozwojowej czy fizjologii. W praktyce oznacza to korzystanie z ogromnej wiedzy o wpływie dźwięków na organizm człowieka w aspekcie fizjologicznym i psychicznym.

Muzykoterapeuta w oddziale neonatologicznym może pełnić różne role – od poradnictwa i edukacji rodziców, po prowadzenie długich procesów muzykoterapeutycznych wspierających całą rodzinę. Z muzyki korzysta się więc zarówno w pracy z wcześniakami i dziećmi obciążonymi medycznie, jak i w wsparciu rodziców w kryzysie.

Udowodnione korzyści muzykoterapii wcześniaków

Muzykoterapia wcześniaków i ich rodzin wykorzystuje techniki pracy oparte na badaniach naukowych, które przynoszą wymierne efekty.

---

Autor: Weronika Pachana

Wpisy na blogu oraz inne autorskie treści powstają w oparciu o rzetelne źródła - artykuły, publikacje naukowe - i są objęte ochroną prawa autorskiego. Ich kopiowanie, powielanie, modyfikowanie, przywłaszczanie lub inne korzystanie bez wyraźnej zgody autora jest zakazane. Zdjęcia i grafiki publikowane na stronie pochodzą z darmowych zasobów (m.in. Pexels, Freepik) lub są własnością marki Dotyk Muzyki.