Dźwięki - cisza - rozwój, czyli środki i techniki tyflomuzykoterapii cz. 2

W tyflomuzykoterapii każdy element – od materiału muzycznego, przez różnorodne dźwięki, aż po ciszę – pełni określoną funkcję wspierającą rozwój dziecka z dysfunkcją wzroku. Dzięki świadomemu i przemyślanemu doborowi środków terapeutycznych możliwe jest stymulowanie zmysłów, rozwój umiejętności psychomotorycznych, emocjonalnych i społecznych, a także poprawa komfortu życia.

Jakie narzędzia wykorzystuje tyflomuzykoterapia?

W tyflomuzykoterapii stosuje się szeroki wachlarz środków oddziaływania, w tym:

• materiał akustyczny i muzyczny,

• techniki terapeutyczne,

• elementy metod pedagogicznych, rewalidacyjnych i wychowawczych,

• wyposażenie gabinetu terapeutycznego i pomoce dydaktyczne.

Dzięki różnorodności tych narzędzi zajęcia stają się atrakcyjniejsze, a jednocześnie umożliwiają skuteczną stymulację polisensoryczną, intelektualną, motoryczną, emocjonalną i społeczną dzieci z dysfunkcją wzroku. Ważne jest, aby każde narzędzie było dopasowane do indywidualnych potrzeb dziecka (ze względu ma dużą rozpiętość dysfunkcji wzroku oraz sprawności motorycznych), a jednocześnie stopniowo zwiększało poziom trudności w zakresie słownictwa, rytmu, melodii, ruchu czy zabawy.

Materiał akustyczny – serce tyflomuzykoterapii

Podstawowym narzędziem pracy terapeutycznej z dziećmi z dysfunkcją wzroku jest materiał akustyczny. Jego odpowiedni dobór decyduje o skuteczności terapii, umożliwiając:

• dostarczenie doznań emocjonalno-estetycznych,

• przekazywanie informacji poznawczych, orientacyjnych i komunikatywnych.

W praktyce terapeutycznej muzykoterapeuta wykorzystuje różnorodne zjawiska akustyczne – od sztuki muzycznej o wysokim poziomie artystycznym po pojedyncze dźwięki codziennego otoczenia.

Rodzaje materiału akustycznego:

• muzyczny – utwory instrumentalne, piosenki, akompaniamenty, improwizacje. Mogą to być utwory klasyczne (często o charakterze ilustracyjno-programowym), filmowe, jazzowe, ludowe, biesiadne, religijne czy popularne. Dobór zależy od tematu, nastroju, trudności wykonania i celów terapeutycznych. Wybrany materiał muzyczny powinien być różnorodny – pod względem tematyki, poziomu trudności, nastroju, emocji, a także treści – najlepiej prostych i mających wartość wychowawczą lub literacką.

Na początku zajęć warto wybierać krótkie i łatwe do przyswojenia fragmenty. Stopniowo można wprowadzać utwory bardziej złożone, kontrastujące pod względem tempa, dynamiki, melodii i nastroju. Muzykoterapeuta w swojej pracy powinien dobrze znać różne gatunki muzyczne i utwory, tak aby umiejętnie dobierać je do celów terapeutycznych i potrzeb dzieci.

• dźwiękowy (akustyczny) – odgłosy natury (ptaki, zwierzęta, zjawiska przyrody), cywilizacyjne (urządzenia, czynności) oraz głosy ludzkie. Pozwalają dzieciom poznawać zjawiska, których nie mogą obserwować wzrokiem.

Cisza - niepozorny element terapii

Cisza jest niezwykle ważnym elementem tyflomuzykoterapii. To zjawisko nie tylko akustyczne, ale też muzyczne i językowe, pełniące istotną rolę w procesie terapeutycznym. Pozwala wyrazić to, czego nie da się przekazać słowami czy muzyką, i tworzy przestrzeń do kontaktu między pacjentem a terapeutą lub między uczestnikami zajęć.. Dzieci z dysfunkcją wzroku często doświadczają braku ciszy – ich zmysły stale poszukują bodźców słuchowych, kompensujących ograniczenia wzroku i zapobiegających poczuciu osamotnienia. Taki nadmiar dźwięków może utrudniać orientację w przestrzeni, wywoływać stres i poczucie zagrożenia. W takich sytuacjach cisza daje możliwość wyciszenia, odprężenia i refleksji nad sobą. Dodatkowo cisza wspiera funkcjonowanie zmysłu słuchu, który u osób z dysfunkcją wzroku jest w ciągłej gotowości. Dlatego tak ważne jest, aby muzykoterapeuta uczył dzieci doceniać ciszę i korzystać z jej terapeutycznych właściwości.

---

Autor: Gabriela Tencza

Wpisy na blogu oraz inne autorskie treści powstają w oparciu o rzetelne źródła - artykuły, publikacje naukowe - i są objęte ochroną prawa autorskiego. Ich kopiowanie, powielanie, modyfikowanie, przywłaszczanie lub inne korzystanie bez wyraźnej zgody autora jest zakazane.

Zdjęcia i grafiki publikowane na stronie pochodzą z darmowych zasobów (m.in. Pexels, Freepik) lub są własnością marki Dotyk Muzyki.