Dźwięki - cisza - rozwój, czyli środki i techniki tyflomuzykoterapii cz. 1

Muzykoterapia, czyli terapia poprzez muzykę i elementy dzieła muzycznego – rytm, melodię, harmonię, dynamikę, artykulację i fakturę muzyczną – oferuje bogate źródło narzędzi terapeutycznych. W tyflomuzykoterapii techniki te dostosowuje się do potrzeb dzieci z dysfunkcją wzroku, umożliwiając pełne i kompleksowe oddziaływanie terapeutyczne. Efektem jest nie tylko poprawa komfortu życia, ale też realne wsparcie rozwoju dzieci uczestniczących w zajęciach.

Bezwzrokowa interakcja – fundament tyflomuzykoterapii

Podstawowym narzędziem terapeutycznym jest bezwzrokowa muzyczno-dźwiękowa interakcja. Realizuje się ją poprzez:

• zabawę gestami i ruchami,

• wokalizacje i werbalizacje,

• prostą grę na instrumentach (np. instrumentarium Orffa).

Tak powstają sytuacje zabawy oparte na konkretnych technikach terapeutycznych. Dzięki nim dzieci ćwiczą i doskonalą umiejętności:

• samoobsługowe (jedzenie, ubieranie się),

• manipulacyjne (sprawność palców, dłoni, rąk),

• życia codziennego (mycie, pranie, sprzątanie),

• lokomocyjne (bieganie, chodzenie, skakanie).

Techniki różnią się rodzajem aktywności, sposobem posługiwania się dźwiękiem i ciałem oraz stopniem trudności. Wyróżniamy m.in.:

• techniki aktywizujące i kompensacyjno-usprawniające,

• wyobrażeniowo-projekcyjne,

• twórcze,

• intrapersonalne i interpersonalne,

• relaksacyjne z podkładem muzycznym.

Idąc za potrzebami - ścisły schemat spotkań

Dzieci z dysfunkcją wzroku funkcjonują w sposób bezwzrokowy, co utrudnia im przystosowywanie się do nowych sytuacji w przestrzeni i czasie. Dlatego sesje tyflomuzykoterapeutyczne odbywają się według ściśle wytyczonego schematu, składającego się z trzech faz: początkowej, właściwej i końcowej. Każda z powyższych faz przebiega w określonym czasie i posiada charakterystyczne dla

siebie zestawy zabawa, a także ćwiczeń.

Faza I: Wprowadzenie i budowanie zaufania

Faza wstępna ma za zadanie zbudować poczucie wzajemnego zaufania, aktywizować psychomotorycznie oraz zwiększyć koncentrację uczestników.

Ćwiczenia w tej fazie obejmują m.in.:

• przywitanie się terapeuty z grupą i wzajemne poznanie uczestników,

• zapoznanie z salą poprzez dotyk i słuch,

• ćwiczenia oddechowe i rytmiczne,

• muzykowanie gestodźwiękami i przedmiotami codziennego użytku.

Faza II: Rozwój i nauka nowych umiejętności

To właściwy etap sesji, w którym rozwija się dynamikę grupy, akceptację siebie oraz swojej niepełnosprawności i polepszenia współpracy w grupie. Dzieci uczą się m.in. prawidłowej komunikacji i poruszania w przestrzeni.

Ćwiczenia obejmują:

• słuchowe i dotykowe,

• improwizacje ruchowo-muzyczne i wokalne,

• elementy tańców, psychodramy i pantomimy,

• plastyczne interpretacje muzyczne.

Faza III: Wyciszenie i zakończenie

Faza końcowa pozwala dzieciom odreagować napięcia psychofizyczne i emocjonalne oraz zakończyć sesję w pozytywnej atmosferze. Do działań w tej fazie zaliczamy czynności wyciszające:

• trening autogenny Schultza,

• masaż relaksacyjny,

• rozmowy terapeutyczne,

• podsumowanie i pożegnanie uczestników.

Ustalony plan zajęć pozwala dzieciom przewidzieć kolejne etapy muzykoterapii, co zwiększa ich poczucie bezpieczeństwa. Dzięki temu uczestnicy mogą lepiej skoncentrować się w trakcie całej sesji, a terapeuta – skuteczniej realizować cele terapeutyczne. Stały rytm zajęć tworzy przyjemną, bezpieczną atmosferę i wspiera rozwój psychofizyczny dzieci.

---

Autor: Gabriela Tencza

Wpisy na blogu oraz inne autorskie treści powstają w oparciu o rzetelne źródła - artykuły, publikacje naukowe - i są objęte ochroną prawa autorskiego. Ich kopiowanie, powielanie, modyfikowanie, przywłaszczanie lub inne korzystanie bez wyraźnej zgody autora jest zakazane.

Zdjęcia i grafiki publikowane na stronie pochodzą z darmowych zasobów (m.in. Pexels, Freepik) lub są własnością marki Dotyk Muzyki.